Τα Εγκώμια της Μεγάλης Παρασκευής
Περιγραφή:
Τα πιο γνωστά εγκώμια, αυτά που γνωρίζει όλος ό κόσμος είναι, φυσικώ τω λόγω, τα εγκώμια της Μεγάλης Παρασκευής για τον Ύψιστο Νεκρό, τόσο μάλιστα γνωστά ώστε το γραμματολογικό αυτό είδος να ταυτίζεται για τους περισσότερους με τούτα τα συγκεκριμένα τροπάρια. Τα εν λόγω εγκώμια ψάλλονται μεν τη Μεγάλη Παρασκευή το εσπέρας, ανήκουν όμως στον όρθρο του Μεγάλου Σαββάτου. Κατά την παλαιότερη τυπική τάξη, το μοναχικό δηλαδή τυπικό πού ετηρείτο και στις κατά κόσμον ενορίες, τα εγκώμια ψάλλονταν κατά τη στιχολογία του Αμώμου, με άλλα λόγια πριν από κάθε τροπάριο των εγκωμίων ψαλλόταν ένας στίχος του ψαλμού αυτού (...) Για την ιστορικοφιλολογική πλευρά των εγκωμίων, όσο δεν έχει μελετηθεί ακόμη ή χειρόγραφη παράδοσή τους, λίγα πράγματα είμαστε σε θέση να πούμε με ασφάλεια. Γνωρίζουμε ότι υπάρχουν πολλές και διαφορετικές συλλογές εγκωμίων, όπως μαρτυρούν πολλά χειρόγραφα Τριώδια και άλλοι χειρόγραφοι κώδικες, και ότι πολλοί είναι επίσης και οι ποιητές τους. Ποιοι όμως είναι αυτοί οι ποιητές δεν το γνωρίζουμε, όπως δεν γνωρίζουμε πότε γράφτηκαν τα χιλιάδες εγκώμια πού απόκεινται στα χειρόγραφα ούτε πότε και που εισήχθησαν πρώτη φορά στη λατρεία. Δεν νομίζω πάντως ότι απέχουμε πολύ από την αλήθεια, αν πούμε, ακολουθώντας τους περισσότερους εκ των ειδικών, ότι τα εγκώμια άρχισαν να γράφονται μάλλον κατά τους παλαιολογείους χρόνους και ότι η εισαγωγή τους στα εκκλησιαστικά Τυπικά πρέπει να ξεκίνησε κατά τα μέσα του 15ου αιώνα.
