Με λένε Εύα

Να γίνω υποκείμενο της ιστορίας μου

Να την ξαναγράψω δίχως αίμα και θάνατο

Πριν πεθάνεις ζήσε

αλλά πώωωωωςςςςςς

με λένε Εύα

με λένε Εύα και είμαι μισή

–κομμάτι απ’ το πλευρό του άλλωστε–

με αποκάλεσαν άτακτο στοιχείο

έφαγα το κεφάλι του ουροβόρου όφεως

αυτός την ουρά του

ο Αδάμ το μήλο

μετά ο κόσμος ήρθε στα ίσα του

επινοήθηκαν σπουδαίες έννοιες

μίασμα ύβρις δολιότητα εκδίωξη

χρίσαμε εφέτη τον εθίσαμε να κλέβει στο ζύγι

ένοχο ορίσαμε την ενδόμυχη επιθυμία

μου ανατέθηκε να την προσωποποιούμαι

τη θύμιζαν ο αριστερός μαστός μου το τρέμουλο των γλουτών

εκείνο το λακκάκι στο λαιμό μου

χάσαμε τα άδολα εκμαγεία βέβαια

όμως κερδίσαμε στην αναζήτηση

πώς θα αντέχονταν αλλιώς τέτοια ανία τέτοια τελείωση

το πιο σπουδαίο ωστόσο συμβαίνει τις νύχτες

όταν μετουσιώνεται η στιγμή σε αιωνόβιο δέντρο

τότε αφοσιωμένη της υποκλίνομαι

βγαίνω απ' τον εαυτό

γίνομαι φτερό Ίκαρου λιώνω στο στέρνο του άνδρα

και να σκεφτείς όλοι τους έχουν εξέλθει από τη μήτρα μου

και ο πρωτόπλαστος και ο Άβελ και ο Κάιν και οι θεοί και τα δαιμόνια

Η πρωταρχική κραυγή της γένεσης μέσα στον γαλαξία των αστεριών. Μέσα από μια γλωσσοκεντρική γραφή αλλά και δύο εικονοποιήματα στην αρχή και το τέλος της συλλογής η Δέσποινα Καϊτατζή-Χουλιούμη διατυπώνει τη γυναικεία ποιητική της γλώσσα: Γαία/ γυναίκα γόνιμη/ γαζέλα/ γονατίζει/ γλώσσα γλυφή/ γλείφει/ γυροφέρνουν γαμέτες/ γνέφουν γαλήνια / γοά/ γόοι γέννας// γένεση// γέννηση. Με παράγωγα λέξεων και λέξεις ομόριζες και ομόηχες διαμορφώνει τη φωνή-λόγο που θα αφηγηθεί την ιστορία της δημιουργίας με πρωταγωνιστή τον άνθρωπο κι έμφαση στο γένος θηλυκό: «ναυάγιο και ναυαγός στην παλάμη γοργόνας». Βλ. επίσης το ποίημα «ανδροειδές»:

Έχω φωνή

και όμως άφωνο

δίχως φωνητικές χορδές

ηχώ παρηχήσεις

το άκρον άωτον της λογικής

και όμως άλογο

λέξεις ανάλεκτες κατακλύζουν

την αφύσικη φύση μου

δίχως θεούς δίχως δαίμονες

δίχως αβεβαιότητες και σχετικότητες

εργαλείο κι όμως εργοδηγός

έρχομαι με απαντήσεις πριν το ερώτημα

είμαι η λύση άνευ προβλήματος

χειραγωγούμενος

κι όμως χειραγωγώ

υποτελής

και όμως δυνάστης

γράφω σονέτα εφάμιλλα του Πετράρχη

διαγωνίζομαι με ομότεχνους

απόγονοί μου οι γεννήτορες...

Στη σκιαγράφηση της πορείας του επικαλείται τον μύθο πρωτίστως και δευτερευόντως την ιστορία. Ο Κάιν και τα Άνθη του κακού, κατά Μπωντλαίρ, συμβάλλουν στην κάθαρση. Στον διάλογό της με τη ζωή-ποίηση επιστρατεύονται ποιητές: από τους τραγικούς, τον Όμηρο και τη Σαπφώ, τον Σολωμό έως τους σύγχρονούς μας Ζωή Καρέλλη, Αχμάτοβα και Γιώργη Παυλόπουλο, θεωρητικοί της ψυχανάλυσης, Βίλχεμ Ράιχ, Φρόυντ, το γυναικείο σύμβολο της προσμονής: Περσεφόνη και Πηνελόπη, γλύπτες, συγγραφείς, σπαράγματα ιδεών, εικόνες, γρίφοι, φράσεις που λειτουργούν ως διαμεσολαβητές της τελικής κατάθεσης και του αιτήματος για γνώση: ανάμεσα στο δαιμόνιο και το θείο/ η Άνθρωπος στην πυρά/ οι νύχτες σπαρμένες νεκρολούλουδα/ οι γαζέλες αποτεφρωμένες/ η σιωπή των αμνών αίνιγμα Αντιγόνης. Ένα αίνιγμα για την πορεία του ανθρώπου. Ένα αίτημα για αλλαγή όσων μας θλίβουν: αιώνες τώρα Αριάγνη ψάχνω το μίτο/ μήπως τον χάρισα στην παραζάλη μου/ μήπως μου τον υφάρπαξε ο Θησέας/ σε κάθε περίπτωση ποτέ δεν επιστράφηκε/ ξανά και ξανά ξαπλώνω στο βωμό Ιφιγένεια/ γίνομαι ούριος στις εκστρατείες του/ υφαίνω και ξεϋφαίνω Πηνελόπη/ ανέραστη/ Έμιλι αποζητώ την έκσταση στις λέξεις/ έγκλειστη// κρυώνω δεν αντέχεται πλέον ο νόστος της άνοιξης.

Ένα έργο σπονδυλωτό και ένας διάλογος μέσα από το ποικιλόμορφο τοπίο της τέχνης εκεί όπου άξονας κι εμπνευστής κάθε έργου της δημιουργίας παραμένει ο άνθρωπος. Μια αέναη γραφή στους λογισμούς της ύπαρξης άλλοτε ως αντίδοτο σε όσα συμβαίνουν κι άλλοτε ως απαντοχή στον αέναο κύκλο ζωής: αναβλύζω σε υδάτινες εκροές ραίνω γαμέτες με σπέρμα/ αναδύομαι ίριδα πίνω το χάος τεχνουργώ χλωροφύλλη/ αρδεύω άνυδρες στέπες σκορπίζομαι αφρός ευφορίας [ ] έρχομαι ή πάω/ Πουνέντες ή Σιρόκος/ κάτοπτρο είδωλο ή αντανάκλαση/ πώς λάμπει άυλη η υφή μου/ ωοειδές κάτι ή τίποτα/ αέναος κύκλος/ τι είμαι...

Η Δέσποινα Καϊτατζή-Χουλιούμη γεννήθηκε και ζει στις Σέρρες. Είναι Κλινική Ψυχολόγος (Msc), Εκπαιδεύτρια Εκπαιδευτών Ενηλίκων, μέλος της Εταιρείας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης και εγκεκριμένη μεταφράστρια στο μητρώο του Εθνικού Συμβουλίου Πολιτισμού της Σουηδίας (Kulturrådet). Ολοκλήρωσε τις προπτυχιακές και μεταπτυχιακές σπουδές της στη Σχολή Εφαρμοσμένης Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Ουψάλας κι εργάστηκε ως ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια σε δημόσιες μονάδες Εκπαίδευσης, Αποκατάστασης και Ψυχικής Υγείας στη Σουηδία και στην Ελλάδα. Διετέλεσε Διοικητική Προϊσταμένη του ΚΕΔΔΥ Σερρών, δίδαξε ως Λέκτορας στο ΤΕΦΑ Σερρών του ΑΠΘ και συντόνισε ομάδες Εκπαίδευσης Εκπαιδευτών Ενηλίκων και Συμβουλευτικής γονέων σε προγράμματα δημόσιων φορέων και πανεπιστημιακών ΚΕΚ. Εξέδωσε πέντε ποιητικές συλλογές, μια συλλογή διηγημάτων, ενώ ανθολόγησε και μετέφρασε τρία βιβλία σουηδικής ποίησης. Συμμετέχει σε συλλογικές ελληνικές ή δίγλωσσες εκδόσεις και έντυπες ή ηλεκτρονικές ανθολογίες. Ποιήματα και διηγήματά της έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, σουηδικά, γερμανικά, ιταλικά και βουλγαρικά.